Tactiele vezels
Op de tast!

De mens kijkt matig, ruikt slecht, hoort gebrekkig, proeft niet geweldig en de tastzin is ronduit abominabel. De moeder van de bijbelfiguur Jakob maakte mouwen van de huid van twee geitenbokjes, die Jakob over zijn armen trok en misleidde daarmee zijn blinde vader, die dacht dat hij zijn eerstgeboren zoon Ezau zegende met de eerstgeborene rechten. Een mooi vroeg voorbeeld van ons onderontwikkeld vermogen tot tast.
Er zijn vijf manieren waarop we kunnen voelen: aanraking (tastzin), verschil tussen warm en koud (temperatuurzin), trillingen (vibratiezin) en stompe/scherpe waarneming (pijnzin). In de kunsthistorische iconografie wordt de laatste met een prachtig zinnebeeld vertolkt: een vogel pikt in de vinger van een vrouw.

Volgens neurowetenschapper David Linden zijn er twee aanraaksystemen. Een die de ‘feiten’ geeft – de locatie, beweging en kracht van een aanraking – en het émotionele’ aanraaksysteem. Het wordt overgebracht door speciale sensoren die C-tactiele vezels worden genoemd, en het brengt informatie veel langzamer over. Het is vaag – in termen van waar de aanraking plaatsvindt – maar het stuurt informatie naar een deel van de hersenen genaamd de achterste insula die cruciaal is voor sociaal bindende aanraking. Dit omvat dingen als een knuffel van een vriend, de aanraking die je als kind van je moeder kreeg, tot seksuele aanraking. Linden zegt: “Het is niet alleen een ander soort informatie dat wordt overgebracht door dezelfde sensoren in de huid waarmee je een kwartje in je zak kunt voelen. Het is een compleet andere reeks sensoren en zenuwvezels die in een ander deel van je hersenen terechtkomen.”

In de fotografie van Ron Jagers zie je een weerslag van deze twee aanraaksystemen. Ze raakt – weliswaar niet echt tastbaar maar via het zien – het emotionele systeem. De afgebeelde ‘feiten’ van locatie, geportretteerden en situaties roepen een sterke – soms vervlogen – wereld op. Maar meer nog dan dat zijn de foto’s een afdruk van de achterste insula van de kunstenaar; doordrenkt met die pure sociaal bindende aanraking, zonder franje.

De pandemie heeft onze zintuigelijke waarneming nog meer op achterstand gezet: ‘Wy tasten in de duysternisse’. Dus ga aan de slag, ga voelen, zet de foto’s van Ron Jagers op je netvlies en laat ze je raken. Hoor ze zoals je nog nooit hebt gezien. Zie ze zoals je ze nog nooit hebt gevoeld. Voel ze zoals je ze nog nooit hebt geroken.

Judith D. van Meeuwen | tentoonstellingsmaker Kunsthal KAdE, Amersfoort